Memnu Hakların İadesi Nedir?
Memnu hakların iadesi, bir kişinin işlediği suç nedeniyle kaybettiği kamu haklarının yeniden kazanılması için ceza mahkemesinden alınan özel bir karardır. Bu karar sayesinde, hükümlü cezasını tamamladıktan ve belirli şartları sağladıktan sonra, seçme ve seçilme hakkı, memuriyete girme, dernek veya vakıf kurma, ruhsat alma gibi haklarını geri kazanabilir.
Peki memnu hakların iadesi nedir ve ne işe yarar? Basitçe söylemek gerekirse, sabıka kaydı bulunan bir kişinin, cezasını tamamladıktan sonra yeniden topluma tam anlamıyla katılabilmesini sağlayan hukuki bir mekanizmadır. Bu nedenle, “memnu hakların iadesi nasıl alınır?” veya “memnu hakların iadesi başvurusu hangi mahkemeye yapılır?” gibi sorular sıkça araştırılmaktadır.
2025 yılı itibarıyla memnu hakların iadesi başvurusu, hükümlünün ikamet ettiği yerdeki ceza mahkemesine yapılır. Başvuru için memnu hakların iadesi dilekçesi hazırlanması gerekir. Bu dilekçede cezaya ilişkin bilgiler, cezanın infazının tamamlandığına dair belgeler ve hukuki gerekçeler sunulur.
Memnu Hakların İadesi (Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi) Şartları
5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesi gereğince, memnu hakların iadesi talebinde bulunabilmek için üç şartın birlikte gerçekleşmesi zorunludur. Bu şartlar yerine getirilmeden yasaklanmış hakların geri verilmesi için mahkemeye başvuru yapılamaz.
1. Cezanın Tamamen İnfaz Edilmiş Olması
Memnu hakların iadesi için ilk şart, hükümlünün aldığı cezanın tamamen infaz edilmesidir. Burada sadece cezaevinde geçirilen süre değil, koşullu salıverme sonrası geçirilen denetim süresi de dikkate alınır.
Örneğin; ceza mahkemesinden 6 yıl hapis cezası alan bir kişi, 4 yıl cezaevinde kaldıktan sonra koşullu salıverilse bile kalan 2 yıllık süreyi dışarıda geçirmeden cezası tamamen infaz edilmiş sayılmaz. Cezası tam anlamıyla infaz edilen hükümlü, memnu hakların iadesi için başvuru yapma hakkını kazanır.
2. Cezanın İnfazından İtibaren 3 Yıl Geçmiş Olması
Memnu hakların iadesi talebinde bulunmak için cezanın infazının ardından en az 3 yılın geçmiş olması gerekir. Henüz bu süre dolmamışsa, yasaklanmış hakların geri verilmesi mümkün değildir.
3. Yeni Suç İşlenmemesi ve İyi Hal
Üçüncü şart, hükümlünün cezanın infazından itibaren geçen süre boyunca yeni bir suç işlememiş olmasıdır. Ayrıca kişinin yaşamını “iyi halli” olarak sürdürdüğüne dair mahkemenin kanaat oluşturması gerekir. Uygulamada mahkemeler, hükümlü yeni bir suç işlememişse ve toplum içinde olumsuz bir davranışı bilinmiyorsa bu şartı yerine gelmiş kabul etmektedir.
Memnu Hakların İadesi Başvurusu Hangi Mahkemeye Yapılır?
Memnu hakların iadesi kararı yani yasaklanmış hakların geri verilmesi konusunda başvuru yapılabilecek iki yetkili mahkeme bulunmaktadır. Memnu hakların iadesi için yetkili mahkeme, hükmü veren ceza mahkemesi veya hükümlünün ikamet ettiği yerdeki aynı dereceli mahkemedir.
1. Hükmü Veren Mahkeme
Memnu hakların iadesi başvurusu öncelikle, hükümlünün yargılandığı ve mahkumiyet kararını veren mahkemeye yapılabilir. Çünkü asıl hükmü veren mahkeme, dosya ve mahkumiyet kararına daha kolay erişebildiğinden, yasaklanmış hakların iadesi talebi için en uygun mercidir.
2. İkamet Edilen Yerdeki Aynı Dereceli Mahkeme
Hükümlü, mahkumiyet hükmünü veren mahkemenin bulunduğu şehirden farklı bir yerde ikamet ediyorsa, bulunduğu yerdeki aynı dereceli mahkemeye de başvuru yapabilir. Örneğin, İzmir 1. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından hakkında mahkumiyet kararı verilen bir kişi İstanbul’da ikamet ediyorsa, İstanbul Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi’ne dilekçe vererek memnu hakların iadesi başvurusu yapabilir. Bu durumda İstanbul’daki mahkeme, İzmir’deki mahkemeden ilgili dosyayı ve evrakları getirterek karar verir.
Başvuru Hakkı
Hükümlü, memnu hakların iadesi başvurusu için hem yargılandığı mahkemeye hem de ikamet ettiği yerdeki mahkemeye dilekçe verebilir. Ancak uygulamada, mahkumiyet hükmünü veren mahkeme tüm evraklara zaten sahip olduğu için sürecin daha hızlı ve kolay sonuçlanmasını sağlar. Özellikle ağır ceza mahkemelerinde görülen memnu hakların iadesi başvuruları, dosyanın bulunduğu mahkemede daha kısa sürede sonuçlanabilmektedir.
Memnu Hakların İadesi Dilekçe Örneği (Bireysel Başvuru – 2025)
ANKARA ……….. CEZA MAHKEMESİ’NE
DOSYA NO: ………
MEMNU HAKLARIN GERİ VERİLMESİNİ İSTEYEN: [Ad Soyad]
ADRES: [Adresiniz]
KONU: Kamu haklarından yasaklılığımın kaldırılması (memnu hakların iadesi) talebimden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
- Hakkımda …………. Ceza Mahkemesi’nin …………. tarih ve …………. sayılı kararı ile …………. cezası verilmiştir.
- Anılan ceza tamamen infaz edilmiştir. İnfazın tamamlanmasının üzerinden 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 13/A maddesinde öngörülen üç yıllık süre geçmiştir.
- Bu süre zarfında herhangi bir suç işlemedim ve yaşamımı toplum içinde “iyi halli” olarak sürdürdüm.
- Şartlar oluştuğundan, yasaklanmış hakların geri verilmesi talebinde bulunma hakkım doğmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER:
- 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu m.13/A, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ilgili hükümleri, Ceza Muhakemesi Kanunu ve ilgili mevzuat
HUKUKİ DELİLLER:
- Mahkumiyet kararının onaylı sureti, Ceza infazına ilişkin belgeler, Adli sicil ve arşiv kaydı, Gerekirse tanık ve diğer yasal deliller
TALEP VE SONUÇ:
Yukarıda arz edilen nedenlerle; hakkımda verilmiş olan kamu haklarından yasaklılık halinin kaldırılarak memnu hakların iadesine karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederim.
Tarih: ………
Ad Soyad
İmza
Memnu Hakların İadesi Memuriyete Engel mi?
Memnu hakların iadesi kararı, sadece seçme-seçilme veya ruhsat alma hakkını değil, aynı zamanda devlet memurluğu hakkını da doğrudan etkiler. Bu nedenle, “memnu hakların iadesi memurluğa engel mi?” ya da “yasaklanmış hakların geri verilmesi memuriyet yolunu açar mı?” soruları sıkça gündeme gelmektedir.
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48/A-5 maddesi, kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına mahkum olanların memuriyete kabul edilmeyeceğini açıkça düzenlemiştir. Ayrıca, affa uğramış olsalar dahi bazı yüz kızartıcı suçları işleyenlerin devlet memuru olamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Ancak, hükümlü hakkında memnu hakların iadesi kararı verilirse, kişi yasaklanmış tüm haklarına yeniden kavuşur. Bu karar, memuriyet önündeki engellerin kaldırılması anlamına gelir. Başka bir ifadeyle, memnu hakların iadesi kararı almış bir kişi, devlet memurluğu için başvuru hakkını tekrar elde eder.
Bununla birlikte, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 92. maddesi gereğince açıktan atama kuralları çerçevesinde idare, hükümlüyü memurluğa kabul edip etmemekte takdir yetkisine sahiptir. Bu takdir yetkisi sınırsız değildir; ölçüsüz bir şekilde kullanılması halinde idari yargı denetimine tabidir.
Memnu Hakların İadesi ve Adli Sicil Kaydı Silinmesi Arasındaki Fark
Pek çok kişi, adli sicil kaydının silinmesi ile memnu hakların iadesi kavramlarını birbirine karıştırmaktadır. Oysa bu iki hukuki süreç farklı amaçlara hizmet eder ve sonuçları da birbirinden ayrıdır.
- Adli sicil kaydının silinmesi, kişinin ceza kaydının temizlenmesi anlamına gelir. Yani işlenen suç ve verilen ceza, adli sicil kaydından çıkarılır. Bu işlemle birlikte kişi, yeni bir sabıka kaydı belgesi aldığında suç kaydı görünmez.
- Memnu hakların iadesi ise, ceza nedeniyle kaybedilen kamu haklarının geri verilmesi sürecidir. Bu karar ile kişi yeniden seçme ve seçilme, memuriyete girme, dernek kurma veya ruhsat alma gibi yasaklanmış haklarını kazanır.
Kısacası, adli sicil kaydının silinmesi ile memnu hakların iadesi arasındaki fark, çoğu kişi tarafından merak edilmektedir. Birincisi sadece ceza kaydının ortadan kaldırılmasını sağlarken, ikincisi kaybedilen kamu haklarının hukuken geri alınmasına imkan tanır.
Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
Memnu hakların iadesi nasıl alınır?
Ceza infazı tamamlandıktan sonra ceza mahkemesine dilekçe verilerek başvurulur.
Memnu hakların iadesi kararı almak ne kadar sürer?
Mahkemenin iş yoğunluğuna göre değişmekle birlikte birkaç ay içinde sonuçlanabilir.
Avukatla memnu hakların iadesi başvurusu nasıl yapılır?
Avukat aracılığıyla dilekçe hazırlanır, gerekli belgeler eklenir ve sürecin daha hızlı ilerlemesi sağlanır.
Neden Bizimle Çalışmalısınız?
Memnu hakların iadesi başvurusu, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren teknik bir süreçtir. Dilekçenin eksiksiz hazırlanması, doğru mahkemeye başvuru yapılması ve delillerin sunulması başvurunun kabul edilmesi açısından hayati önem taşır.
Biz, Ankara merkezli bir hukuk bürosu olarak;
- Memnu hakların iadesi dilekçesi hazırlanmasında,
- Adli sicil kaydı silinmesi ve yasaklanmış hakların geri verilmesi süreçlerinde,
- Devlet memurluğu, milletvekilliği ve diğer kamu haklarının yeniden kazanılması davalarında,
uzmanlaşmış ekibimizle müvekkillerimize profesyonel destek sağlamaktayız.
Google’da en çok aranan sorulardan biri olan “Memnu hakların iadesi için avukat gerekli mi?” sorusunun yanıtı şudur: Avukat aracılığıyla yapılan başvurular çok daha hızlı ve hatasız sonuçlanmaktadır. Çünkü mahkemeler, dilekçelerdeki hukuki gerekçeleri ve belgeleri dikkatle incelemektedir.
Neden bizi tercih etmelisiniz?
- Deneyimli ceza hukuku ve idare hukuku avukatlarıyla çalışıyoruz.
- Yüzlerce memnu hakların iadesi başvurusu ve adli sicil kaydı silinmesi sürecini başarıyla tamamladık.
- Müvekkillerimizin durumunu analiz ederek, kişiye özel dilekçe ve başvuru hazırlıyoruz.
- Ankara başta olmak üzere tüm Türkiye’de dava ve başvuruları takip ediyoruz.