Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), ceza hukukunda sanıklar için büyük bir avantaj sunan bir uygulamadır. HAGB sayesinde, belirli koşullar sağlandığında mahkeme hükmü açıklamaz ve sanık adli sicil kaydına işlenmez. Ancak 2024 yılında yapılan önemli değişikliklerle birlikte, HAGB süreci ve uygulama şartları yeniden düzenlendi. 1 Haziran 2024 itibarıyla yürürlüğe giren bu değişikliklerle birlikte, HAGB kararlarının uygulanma koşulları önemli ölçüde değişti.
Bu yazıda HAGB’nin yeni düzenlemesi, HAGB şartları, HAGB kararına itiraz ve HAGB’nin adli sicile etkisi gibi konuları ele alacağız. Ayrıca HAGB’ye istinaf yolu açıldı mı? ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı nasıl bozulur? gibi soruların yanıtlarını da bulabilirsiniz.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Nedir? 2024 Güncellenmiş Tanımı ve Kapsamı
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) doğrudan Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231. maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde, HAGB’nin şartlarını, uygulanma şeklini, denetim sürecini ve sonuçlarını belirlemektedir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanığın belirli koşulları yerine getirmesi halinde hakkında verilen mahkûmiyet kararının açıklanmaması ve belirlenen denetim süresi içinde yeniden suç işlemezse davanın düşmesi anlamına gelir.
HAGB kararı verilen sanıklar için mahkeme hükmü açıklamaz ve sanık hakkında herhangi bir infaz süreci başlamaz. Ancak denetim süresi içinde yeni bir suç işlenirse mahkeme, ertelenmiş kararı açıklayabilir.
12 Mart 2024 tarihli ve 32487 sayılı Resmî Gazete’de, 7499 sayılı “Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yayımlanmıştır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda kabul edilen 7499 sayılı Kanun’un 15. maddesiyle, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231. maddesinde yer alan “Hükmün açıklanması ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması” ile ilgili hükümler güncellenmiştir.
Bu kapsamda, maddenin 5 ila 14. fıkraları yeniden düzenlenerek HAGB’nin uygulanma şekli ve hukuki sonuçları önemli ölçüde değiştirilmiştir.
HAGB Kararı Almak İçin Gerekli Şartlar Nelerdir? (CMK 231’e Göre Açıklama)
1. Sanığa verilen cezanın 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası ya da adli para cezası olması gerekir.
- Eğer mahkeme, sanığa 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası verirse, HAGB değerlendirilir.
- 2 yılın üzerindeki hapis cezalarında HAGB uygulanmaz.
2. Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması gerekir.
- CMK’nin 231. Maddesinin 6. Fıkrasının (a) bendinde “daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmama” ifade edilmiştir. Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olduysa HAGB uygulanmaz. Kasıtlı suçtan mahkumiyet kavramına olası kastla işlenen suçlar da girer. Dolayısıyla taksirli suçtan mahkumiyet, HAGB kararı verilmesine engel değildir.
3. Mahkeme, sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varmalıdır.
- Hükmün açıklamasının geri bırakılmasının koşulları gerçekleşmiş olsa bile, HAGB kararı verilip verilmemesi hususunda mahkeme takdir hakkına sahiptir. Ancak bu hak sınırsız olmayıp yargı denetimine tabidir. Hakim, sanığın suç işleme eğilimi olmadığını ve denetim süresi içinde yükümlülüklere uyacağını değerlendirerek HAGB kararı verir.
4. Mağdurun veya kamunun zararının giderilmesi gerekir.
- Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zarar, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmiş olmalıdır. Bu nedenle eğer suçtan kaynaklı bir zarar varsa, mahkeme zararın giderilmesini HAGB için bir şart olarak koyabilir. Zararın derhal giderilmediği hallerde, sanığın denetim süresince aylık taksitler halinde ödeyerek bu zararın tamamen gidermesi koşuluyla da hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi de kabul edilmiştir.
2024 HAGB Düzenlemesi: CMK 231’de Yapılan Değişiklikler ve Yenilikler
2024 yılında yapılan değişikliklerle HAGB kararlarının uygulanmasına ilişkin önemli yenilikler getirildi. Resmî Gazete’de yayımlanan 7499 sayılı Kanun ile HAGB sisteminde üç büyük değişiklik yapıldı:
1. Sanığın Kabul Şartı Artık Yok
Önceki düzenlemede HAGB kararı verilebilmesi için sanığın bunu kabul etmesi gerekiyordu. Ancak 2024 HAGB değişikliği ile sanığın kabul şartı kaldırıldı.
- Önceki Düzenleme: HAGB kararı verilmesi için sanığın bunu kabul etmesi gerekiyordu.
- Yeni Düzenleme: Sanığın kabul etmesi artık şart değil. Mahkeme, sanığın onayına gerek duymadan HAGB kararı verebilir.
2. HAGB Kararına İtiraz Kalktı mı? Artık İstinaf Yoluna Başvurulabilecek
Önceki uygulamada HAGB kararlarına karşı sadece itiraz yolu açıktı. Ancak 2024 değişikliğiyle HAGB kararına istinaf yoluna başvurulması mümkün hale geldi.
- Önceki Düzenleme: HAGB kararına sadece itiraz edilebiliyordu.
- Yeni Düzenleme: Artık HAGB kararlarına karşı istinaf yolu açık. Sanık, kararı Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşıyabilir.
3. HAGB Kararında Artık Müsadere Uygulanabilecek! Yeni Düzenleme Neler Getirdi?
Önceki mevzuatta HAGB kararı verildiğinde müsadere (eşya ve malvarlığına el koyma) hükümleri de uygulanmıyordu. Ancak 2024 HAGB değişikliği ile birlikte müsadere hükümleri hariç tutuldu.
- Önceki Düzenleme: HAGB verildiğinde müsadere hükümleri uygulanmazdı.
- Yeni Düzenleme: Müsadere kararları artık HAGB’den bağımsız olarak uygulanabilecek.
Bu değişiklikle devletin suç eşyasına el koyma yetkisi artırıldı ve özellikle uyuşturucu suçları gibi davalarda müsaderenin uygulanabilirliği güçlendirildi.
HAGB’de Denetimli Serbestlik Süresi Ne Kadar? (Yetişkinler ve Çocuklar İçin Güncel Süreler)
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilen sanıklar için denetimli serbestlik süresi, yaş grubuna göre farklılık göstermektedir.
CMK 231/8’e göre:
- Yetişkinler için HAGB denetim süresi: 5 yıl
- Çocuklar (18 yaş altı) için HAGB denetim süresi: 3 yıl
Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmez ve mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uyulursa, HAGB kapsamında dava düşer. Ancak, denetim süresi içinde kasten suç işlenmesi veya yükümlülüklere aykırı davranılması hâlinde, mahkeme HAGB kararını kaldırarak ertelenmiş hükmü açıklar.
HAGB Kararı Sicile İşlenir mi? 2024 Düzenlemesi ile Adli Sicil Durumu
HAGB kararları eski düzenlemeye göre adli sicile işlenmiyordu. 2024 düzenlemesi ile bu konuda değişiklik yapılmadı.
Peki, HAGB kararı sabıka kaydına işler mi?
Hayır, HAGB verilen bir karar adli sicil kaydına işlenmez, ancak mahkeme arşivlerinde saklanır. Ancak denetim süresi içinde yeni bir suç işlenirse, mahkeme HAGB kararını açıklar ve bu durumda sabıka kaydına işlenebilir.
HAGB Kararı Neden Bozulur? Bozulma Sebepleri ve Sonuçları
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı, sanığın belirli bir süre boyunca belirlenen yükümlülüklere uyması koşuluyla geçerli olan bir hukuki avantajdır.Ancak, sanıkdenetim süresi içinde yükümlülüklerini ihlal ederseveya yeni bir suç işlerse, mahkemeHAGB kararını bozarak ertelenmiş hükmü açıklayabilir.
Aşağıdaki durumlar, HAGB kararının bozulmasına ve sanık hakkında verilen cezanın kesinleşmesine neden olabilir:
1- Denetim Süresi İçinde Kasten Yeni Bir Suç İşlenmesi
HAGB kararı verilmiş bir sanık, denetim süresi boyunca kasten yeni bir suç işlerse, mahkeme CMK 231/11 uyarınca HAGB kararını kaldırarak önceden ertelenen hükmü açıklar.
Önemli Nokta:
- Yeni işlenen suçun kasten işlenmiş olması gerekir.
- Taksirle işlenen suçlar (örneğin, trafik kazası sonucu yaralama) HAGB’nin bozulmasına neden olmaz.
- Yeni suç işlenmesi hâlinde, HAGB kararı ortadan kalkar ve sanık hakkında önceden verilen ceza kesinleşir.
Örnek:
Sanık hakkında kasten yaralama suçundan HAGB kararı verilmişse ve denetim süresi içinde kasten dolandırıcılık suçu işlerse, mahkeme önceki hükmü açıklayarak sanık hakkında kesinleşmiş bir ceza kararı verebilir.
2-Mahkemenin Belirlediği Yükümlülüklere Uyulmaması
HAGB kararı verildiğinde mahkeme, sanığın denetim süresi boyunca belirli yükümlülükleri yerine getirmesine hükmedebilir. Eğer sanık bu yükümlülüklere aykırı hareket ederse, mahkeme HAGB kararını kaldırarak hükmü açıklayabilir.
Mahkemenin verebileceği yükümlülükler şunlardır:
- Eğitim programına katılma zorunluluğu (Meslek veya sanat sahibi değilse)
- Bir meslek veya sanat dalında çalıştırılma yükümlülüğü
- Belirli yerlere gitmekten veya belirli yerlere devam etmekten men edilme yükümlülüğü
- Kamuya veya mağdura verilen zararın tazmin edilmesi
Örnek:
HAGB kapsamında mağdura belirli bir miktar tazminat ödenmesi kararlaştırılmışsa ve sanık bu ödemeyi yapmazsa, mahkeme HAGB kararını iptal ederek hükmü açıklayabilir.
3- Denetim Süresi Sonunda Yükümlülüklerin Yerine Getirilmediğinin Anlaşılması
HAGB kapsamındaki yükümlülükler, denetim süresi boyunca yerine getirilmelidir. Denetim süresi tamamlandıktan sonra yükümlülüklerin eksik olduğu tespit edilirse, mahkeme HAGB kararını bozarak hükmü açıklayabilir.
Önemli Nokta:
- Sanık, yükümlülüklerini denetim süresi sona ermeden tamamlamak zorundadır.
- Süresi içinde yükümlülükler yerine getirilmezse, mahkeme HAGB kararını kaldırarak ertelenmiş hükmü açıklar.
- Sanığın mazereti olup olmadığı değerlendirilebilir, ancak mazeret yetersiz bulunursa HAGB iptal edilir.
Örnek:
Sanığın 1 yıl süreyle kamu hizmetinde çalışması şartıyla HAGB kararı verilmişse ve sanık bu süre boyunca görevini yerine getirmezse, mahkeme denetim süresi sonunda yükümlülüğün yerine getirilmediğini tespit ederek HAGB kararını kaldırabilir.
4- HAGB Bozulduğunda Ne Olur?
Bu üç durumdan biri gerçekleştiğinde:
- Mahkeme, daha önce açıklanmayan hükmü açıklar.
- Sanık hakkında verilen ceza kesinleşir ve infaz süreci başlar.
- Sanık, açıklanan hükme karşı CMK 231/12 kapsamında itiraz yoluna başvurabilir.
Sonuç: HAGB kararı verildikten sonra sanığın yükümlülüklere tam olarak uyması büyük önem taşır. Aksi takdirde, HAGB kaldırılarak sanık hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilebilir.
HAGB Kararına Nasıl İstinaf Edilir? Adım Adım Başvuru Süreci
2024 düzenlemesiyle birlikte, artık HAGB kararlarına karşı itiraz yerine istinaf yolu açık hale gelmiştir. Sanık veya avukatı, HAGB kararına karşı istinaf başvurusu yaparak bölge adliye mahkemesinde kararın hukuka uygunluğunu denetletebilir.
İstinaf Süreci Şu Şekilde İşler:
- HAGB kararına karşı istinaf, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır.
- İstinaf dilekçesi, HAGB kararını veren mahkemeye sunulur.
- Dosya, incelenmek üzere yetkili bölge adliye mahkemesine (BAM) gönderilir.
- Bölge adliye mahkemesi, dosyayı hem usul hem de esas yönünden inceleyerek
- HAGB kararının hukuka uygun olup olmadığını değerlendirir.
- Eğer HAGB kararı hukuka aykırı bulunursa, karar kaldırılır ve dosya yeniden değerlendirilmek üzere ilgili mahkemeye gönderilir.
- Eğer HAGB kararı hukuka uygun bulunursa, istinaf talebi reddedilir ve karar kesinleşir.
Önemli Nokta:
- 2024 değişikliği öncesinde HAGB kararlarına yalnızca itiraz edilebiliyordu. Yeni düzenlemeyle birlikte artık istinaf başvurusu yapılabiliyor ve kararın daha geniş kapsamlı bir incelemesi mümkün hale geliyor.
- İstinaf başvurusu için süre 7 gündür ve bu süre geçirildiğinde karar kesinleşir.
Mahkeme Hükmü Açıkladı, Şimdi Ne Olacak?
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilen bir sanık, denetim süresi boyunca kasten yeni bir suç işlemez ve mahkemenin belirlediği yükümlülüklere uyarsa, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 231/10. maddesi uyarınca hakkındaki hüküm kaldırılır ve davanın düşmesine karar verilir.
Ancak sanık, denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işler veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklerini ihlal ederse, CMK 231/11 kapsamında mahkeme, hakkındaki hükmü açıklar. Bu noktada, mahkemeye geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır.
Mahkeme, sanığın durumu değerlendirerek şu kararları verebilir:
- Cezanın yarısına kadar belirli bir kısmının infaz edilmemesi
- Koşulları oluşmuşsa, hapis cezasının ertelenmesi veya seçenek yaptırımlara çevrilmesi
Bu noktada önemli bir husus, mahkemenin hükmü açıkladığında ceza miktarını değiştiremeyeceğidir. Yani, mahkeme yalnızca verilen cezanın infaz şekli konusunda bir karar verebilir ancak sanığın cezasını artırma veya azaltma yetkisine sahip değildir. HAGB’nin bozulması durumunda, mahkeme önceden ertelenmiş olan hükmü aynen açıklar.
Sonuç: Sanık, HAGB kararının geçerli kalması için denetim süresi boyunca yükümlülüklere uymalıdır. Aksi hâlde, mahkeme cezanın infazı konusunda takdir yetkisini kullanarak hükmü açıklayabilir.
Açıklanan veya Yeniden Kurulan Hükme Karşı İtiraz Hakkı
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilen bir sanık, denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işler veya mahkemenin belirlediği yükümlülüklere aykırı hareket ederse, CMK 231/11 kapsamında mahkeme ertelenmiş olan hükmü açıklar. Ancak, bu aşamada sanığın hukuki güvencelerini korumak amacıyla bir itiraz hakkı tanınmıştır.
Sanık, bu süreçte verilen yeni kararın hukuka uygun olup olmadığını denetletebilmek amacıyla itiraz yoluna başvurabilir. Ancak burada önemli bir nokta şudur:
İtiraz incelemesi, yalnızca CMK 231/11’de belirtilen sınırlamalar çerçevesinde yapılır. Mahkeme, açıklanan veya yeniden kurulan hükümle ilgili olarak yalnızca usul ve esas yönünden hukuka aykırılık olup olmadığını değerlendirebilir.
İtiraz sonucunda cezanın artırılması veya azaltılması mümkün değildir. Mahkeme, yalnızca kararın hukuka uygun olup olmadığını inceler ve hukuka aykırılık tespit edilirse verilen hükmü bozabilir veya düzeltebilir.
İtiraz Süreci Nasıl İşler?
- Sanık veya avukatı, açıklanan veya yeni kurulan hükme karşı süresi içinde itiraz dilekçesi sunar.
- Yetkili itiraz merci, kararı yalnızca CMK 231/11 kapsamında belirlenen hususlar çerçevesinde değerlendirir.
- İtiraz merci, hukuka aykırılık tespit ederse kararı düzeltebilir veya bozabilir.
- Eğer hukuka uygunluk tespit edilirse, açıklanan hüküm kesinleşir ve infaz süreci başlar.
Bu süreç, HAGB kararlarının denetlenebilirliğini sağlayarak sanık haklarını güvence altına alırken, aynı zamanda hukuki sürecin adil ve ölçülü şekilde yürütülmesini hedeflemektedir.
HAGB Sürecinde Profesyonel Hukuki Destek Almanız İçin 5 Neden!
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararları ve bu sürece ilişkin itirazlar, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren karmaşık bir süreçtir. HAGB kararına karşı itiraz etmek veya hakkınızda açıklanan hükme karşı hukuki yollara başvurmak için profesyonel bir destek almak, sürecin lehinize sonuçlanması açısından büyük önem taşır.
Bizi tercih etmeniz için bazı önemli nedenler:
Ceza Hukuku Alanında Uzmanlık: Ceza yargılamalarında uzun yıllara dayanan tecrübemizle, HAGB süreçlerini titizlikle takip ediyor ve müvekkillerimizin haklarını en iyi şekilde savunuyoruz.
HAGB ve İtiraz Sürecinde Etkili Hukuki Destek: HAGB kararlarının iptali, istinaf başvuruları ve hukuki yollar konusunda güncel mevzuata tam uyumlu, en güçlü savunmayı sunuyoruz.
2024 HAGB Düzenlemelerine Hakimiyet: HAGB’ye ilişkin 2024 yılı mevzuat değişiklikleri doğrultusunda, sanığın rızasının kaldırılması, istinaf yolunun açılması ve müsadere düzenlemelerindeki değişiklikleri en iyi şekilde değerlendirerek hukuki stratejinizi belirliyoruz.
Hızlı ve Güvenilir Çözüm Süreci: Hukuki süreci en kısa sürede, zaman kaybetmeden ve müvekkil haklarını ön planda tutarak yürütüyoruz.
Özelleştirilmiş Hukuki Destek: Her müvekkilimizin dosyasını ayrı ayrı değerlendirerek kişiye özel savunma stratejileri geliştiriyoruz ve en iyi hukuki sonucu elde etmek için çalışıyoruz.
HAGB kararınıza itiraz etmek mi istiyorsunuz? Hukuki sürecinizin güçlü bir savunma ile yönetilmesi için profesyonel destek alın! Hemen bizimle iletişime geçin, size özel en iyi hukuki çözümü birlikte planlayalım.
Ceza Hukuku ve HAGB süreci hakkında daha fazla bilgi almak için Ceza Hukuku Hizmetlerimiz sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
